John Crowder – Omgaan met verlies

Het gaat om zijn eigen proces in het omgaan met verlies en geestelijke gezondheid. We hebben er allemaal mee te maken. Of het nu gaat om dood, ziekte, verlies van baan, een relatie. Dit hoort gewoon bij het wereld. We moeten dit als gelovigen niet verwachten, we mogen gunst verwachten. Dat wil God van ons, maar in zijn algemeenheid kan je er vanuit gaan dat er zeker pijn zijn zal. We wandelen in het licht van het geloof en we letten natuurlijk op, we leven wijs. Tragedie is niet de norm, maar ook de Bijbel is er duidelijk over: wees niet verrast dat je lijden overkomt in deze wereld.

Lijden is geen deugd die God over ons heen doet komen om ons te verbeteren of zo, maar Hij wil ons daarin ontmoeten en we zullen groeien, volwassen worden. We krijgen geen antwoorden. Die terugkerende vraag: waarom, waarom? Het antwoord is alleen maar te vinden in het mysterie, in de stilte van het Woord, die in het vlees kwam en in stilte in ons lijden, tragedie kwam. En in onze dood. Dus hoe we gaan er mee om? Je komt er niet over heen, je leert er alleen doorheen te gaan. De rouw blijft tot het moment dat je de ander in de hemel weer ontmoet, die verwachting blijft je hele rest van je leven.

Rouw is een ruimte waar liefde is. We houden van de overledenen, maar we moeten leren op een andere manier een relatie te houden met deze personen. We moeten anders rouwen, want wij hebben hoop en kunnen vreugde en schoonheid vinden in de gebrokenheid van leven. De Heilige Geest is een vrijmakende genie. We kunnen het niet altijd zien, we zitten ergens in de vallei van de schaduw van de dood, die op een of andere manier al overwonnen is en waar alle problemen al opgelost zijn voordat het gebeurde, maar we wachten nog op die laatste dag, hoe het allemaal uitkomt. Het grote plaatje is dat het al afgerond is en alles hersteld zal worden. Deze boodschap is er een van opstanding, een nieuwe wereld, een nieuwe schepping. Dood is een lachertje. Op een dag zitten we om de tafel met de overledenen, drinken en toasten en lachen om de dood. Maar de realiteit is dat het nu allemaal lastig te zien is, dit toekomstige feest in het beperkte licht wat we nu zien. Op een dag zullen we in het grote licht komen en dan zien we het.  Maar nu zitten we het donker, voelen we pijn die zo vers kan zijn, zo ongenadig hard. Het praten over de uiteindelijke opstanding en het leven van de tijd die komt, staat zo ver buiten onze voorstelling en tijdelijk bestaan, want dat is wat we nu weten. Het is prima om te genieten van het leven nu. De kwaadaardige onderbrekingen van het goede, dwingen ons er toe om onze visie te vergroten en vast te gaan houden aan een dieper, eeuwig perspectief. Maar dat voelt vreemd, zelfs ons verhaal van opstanding kan een jargon zijn van een theologische steiger waar we makkelijk over praten, maar in elkaar stort.

Dus in alle pijn die we ervaren weten we dat Jezus daar in bij ons komt. Hij lijdt volledig mee, Hij huilt. We zijn niet alleen. De drie-eenheid is vastberaden in het genezen, herstellen en vrijmaken. Dat is hun business. De goddelijke familie lijdt volledig mee op een manier dat ze er nog meer last van hebben als wijzelf. Dat is niet te bevatten.

Er zijn niveaus van verlies en pijn. Je teen stoten is minder erg dan je arm verliezen door een zaag. Je bejaarde ouders verliezen is over het algemeen minder erg dan je partner. Een kind verliezen is misschien wel het ergste wat je kan ervaren. Als het ook nog gaat om een zelfmoord…, waar ook weer van alles aan gekoppeld is.

Wat kan er nog erger zijn? Het is niet zo dat pijn niet erg is. God is er in elk lijden. John wil wat hulpmiddelen geven om met rouw om te gaan, want het is reëel. De kerk is daar niet altijd geweldig goed in geweest. John ziet wel dat er een verandering is, hij heeft veel steunbetuigingen uit allerlei hoek ontvangen, zelfs zijn mensen die het niet met hem eens zijn.  Dat heeft hem geraakt, de reacties van onbekenden en tegenstanders. Dit toont een stukje van goddelijkheid in de mensheid, ondanks de gebreken.

We hebben allemaal met de dood te maken en de overgang naar Christus in het lichaam. Hij heeft vier maanden niets gedaan vanwege de rouw. Dat was natuurlijk een gunst dat hij dit financieel kon doen. Daar bedankt hij voor. Hij gaat nu weer starten met zijn bediening. Hij had ook de handdoek in de ring kunnen gooien. Daar krijgt hij natuurlijk weer allerlei tegenstrijdige commentaren op. Je kunt niet iedereen tevreden stellen. Als iemand aan het rouwen is, wees dan terughoudend met open deuren, adviezen over wat ze moeten doen. Kritiek geven over hoe ze er mee om gaan. Rouw is iets unieks, persoonlijks, wat je zelf moet doorgaan. Hopelijk met vrienden, familie, relaties die om je heen staan. Het is wel lastig om rouw te hebben als je zo’n publiek persoon bent. Daar staat iedereen klaar met zijn mening, maar uiteindelijk is het iets persoonlijks tussen jouw en God, waar je doorheen moet.

John had een droom van een oude antieke kerk, waarin een beeld van Jezus ontheiligd was, de vraag was of het hersteld kon worden. Toen kwam er een nederige priester de kerk in, je kon de zorgen in zijn gezicht zien. En of er niets gebeurd was ging hij door met de liturgie, de aanbidding. In zijn priesterlijke kleding. John kwam daar ook aan met zijn goedkope Amazon priesterkleed wat goedkoop en onzinnig aanvoelde. Het beeld, het gezicht van Jezus wat kapot gemaakt was, is het beeld van zijn zoon, wat ook ontheiligd is. Het enige echte antwoord is aanbidding, de priester is Jezus zelf. De mensen die er bij kwamen leken buitenstaanders en beschouwden het alleen. Het leek alsof alles open was, een beetje een vreemde situatie. Er was een ding bijzonder, er was geen autoriteit op de priester, hij moest het dragen, hij is de man van smarten die het draagt. We moeten Jezus het laten dragen. Dat overdragen aan Jezus kunnen we alleen. Mensen kunnen je niet helpen, geen advies geven (dat verafschuw je zelfs, omdat het lijkt op Jobs vrienden). Het evangelie is het antwoord. Ja, therapie is prima, maar het enige remedie is hetzelfde: het evangelie. Dat is niet doen alsof, maar in het omarmen van de gerechtvaardigde pijn in onze emoties, proberen we deze te scheiden van het waardheden. Het is geen doofpot waar we alles in moeten stoppen totdat het explodeert. We accepteren de pijn, maar wijzen altijd op de realiteit van Gods gezichtspunt, dat alles goed en hersteld wordt.

Er is geen enige weg voor herstel. Sommigen willen het alleen, anderen juist met mensen, sommige een therapeut, vrienden of medicijnen. Trek je niets aan van de meningen van anderen, let wel op de valkuilen. Je kunt niemand opleggen hoe te rouwen. Geef geen snel advies, geef ze tijd en zeker geen stomme adviezen te geven. Het is gewoon goed je mond te houden en bij iemand te zijn. Het is vaak zelfs beter zonder woorden. De joden zitten zeven dagen stil, ook Jobs vrienden deden dat voordat ze met het slechte advies en schuld kwamen.

Forceer de rouw niet, versnel het niet. Wees geduldig, ook voor jezelf. Je moet er nu wel  overheen zijn e.d. Het is oncomfortabel, iedereen wil er zo snel mogelijk vanaf en dan komen we met allerlei open deuren om er snel vanaf te zijn. Laat dingen hun tijd nemen. Tijd lost niets op, maar in die periode nemen we het evangelie en gaan we door de emoties heen. En we huilen, in de Bijbel wordt ook gezegd dat het beter is om in een huis van rouw te zijn dan in een huis van vreugde, omdat de dood de bestemming is van iedereen en de levenden zich daar bewust van moeten blijven. Natuurlijk moeten we niet alleen maar depressies zoeken en vreugde negeren. Het evangelie is juist het eeuwige feest.

We moeten opletten waar mensen zijn in hun proces. Onze vreugde wordt beter als het  geconfronteerd wordt met deze paradox. Iedereen rouwt anders. De familie van John doet het ook allemaal anders. Je moet daar ruimte voor nemen en geven. Het verliezen van je kind aan zelfmoord, plaatst je in een selectieve groep, waar je eigenlijk geen deel van wilt zijn. Wees geduldig met je zelf en anderen als je een tragedie overkomt, want iedereen rouwt anders. Je kunt je schuldig voelen omdat je niet rouwt zoals je zelf denkt dat het zou moeten.  Er zijn veel variabelen, zoals geslacht, geloofsovertuigingen, introvert/extravert. Misschien kan je er van leren, maar zeg nooit dat het op een bepaalde manier moet.

Verwar de manier van rouwen niet met liefde, omdat ze niet  rouwen op de manier waarop je denkt dat het moet dat ze dan gebrek aan liefde hadden. We doen het allemaal anders. We moeten vooral ook geduldig met onszelf zijn. Ik heb geleerd in zijn algemeen gezien dat mannen het vaak uiten in praktische dingen, omdat ze hun gevoelens minder uiten. Let op dat privé rouw, geen afwezige rouw is.  Er is een onderscheid in verdriet en rouw. Verdriet zie je, rouw zit in je. Je kunt niet kijken in iemands innerlijk, daarom kan je daar ook niet over oordelen.

De bekende vijf stadia van rouw zijn goed om te weten: ontkenning, boosheid, onderhandelen, depressie en acceptatie. Ze zijn niet lineair, je gaat er dwars doorheen, er zit ook geen tijdslimiet. Het gaat om gevoelens, emoties. Rouw is geen geestelijke symfonie. Het is niet romantisch. De reis die iemand hier door heen neemt is niet altijd gladjes.

CS Lewis schrijft een prachtig boek in zijn rouwperiode, dat is niet voor iedereen weggelegd. John heeft wel wat geschreven, dat hij de tijd langzaam voelde gaan. Het leek of zijn zoon pas gisteren weg was gegaan. Het moment dat ze zijn zoon vonden blijft een belangrijke mijlpaal in hun leven. Het duisterste tragedie. Op een of andere manier was hij in staat om dit uit te spreken tijdens de begrafenis. Hij denkt dat het gelukt was om wat perspectief vanuit het evangelie te brengen. Verder had John  totaal geen creativiteit, inspiratie om te schrijven. Hij wilde het wel, maar hij had niet de illusie dat het uiten van zijn gevoelens het zou verlichten. 

CS Lewis schreef na de dood van zijn vrouw: zijn al deze notities niet meer dan zinloze schrijfsels van een man die niet wil accepteren dat er niets is wat we kunnen doen aan lijden dan het ondergaan van lijden. Realiseer je dat dat het enige is wat je kunt doen, er is een weg omheen. Je kunt oudere mensen verliezen, maar niets bereid je voor op het verlies van een geliefd kind die aan het begin van zijn leven staat. Die nog tot bloei moet komen.  Die de enige bedoeling van John’s eigen leven was. Het was een periode van desoriëntatie, gigantische golven van bodemloze ontreddering, gevoel van verstikking en duizeligheid, het komende gevoel van schuld en zelfbeschuldiging, hopeloosheid, alles wat uit de bocht vliegt met nul motivatie om het stuur vast te pakken en weer op de weg te komen. De eerste weken voelde alles uitermate zinloos. Alles zat onder een grauwsluier. Zoals Prediker: lucht en leegte, alles is leegte. Zoals Job: mijn leven is voorbij, mijn plannen zijn kapot en de wensen van mijn hart. Dit grote gevoel van beschrijven van zinloosheid. Je hebt weken van een shock. Dan ga je op zoek naar antwoorden bij anderen die er mee omgegaan zijn. Niet specifiek zelfmoord, maar gewoon verlies. Geen algemene theologie, daar had hij geen interesse in. Wel specifiek over rouw van mensen die kinderen verloren zijn, wat je daar uit kan leren. Maar wat zaten daar soms deprimerende stukken bij, van mensen die het evangelie niet begrijpen. Dat duurt en duurt en mensen doen allerlei bijzondere en rare dingen. Er worden mediums en seances  gehouden, na-dood ervaringen, van alles. Mensen grijpen elke strohalm aan omdat ze niet de hoop van het evangelie hebben. Dus John ging door deze video’s heen, het hielp een beetje, maar het werd ook wel deprimerend.

Ik liet het weer los. Jullie weten dat ik nogal contemplatief (nadenkend) ben en tijd besteed in stilte in mijn kapel-kast. Dat lukte mij nu niet meer, het leek wel of ik een grafkelder in ging. Ik leerde bij het begin van mijn contemplatieve reis dat het mij hielp om een eindje te rijden. Dus ik ging nu ook weer uren rijden, elke dag. Daar waren dagen dat mijn gedachten gebroken waren. Soms reed ik 8 uur. Alles was onder een mist. Het ironische is dat ik ging luisteren naar echte misdaadseries. Beetje vreemd, maar het was iets dat hielp in het luisteren naar waargebeurde tragedies. Het hielp meer dan allerlei theoretische opmerkingen.

Hij werd volkomen apathisch, had nergens meer zin en luisterde alleen maar op de bank naar podcasts en solitaire spelen. Hij heeft een gigantisch niveau in solitaire. Dit is duidelijk depressie in de fasen van rouw. Hij wilde niet vervallen in zelf medelijden. Hij wilde zijn last niet nog verder vergroten. Hij ontdekte dat niets troost biedt.

Toen kwam hij er achter dat Martin Luther zijn dochter kwijt raakte. Er is een stukje dat iemand Luther bekeek toen hij zijn dochter Magdalena kwijt raakte. Dit raakte John omdat hij nergens troost in kon vinden. Luther zegt dat het geliefde kind Magdalena is ziek, ze is er nog en Luther bidt: ik hou veel van haar, maar goede God als het U wil is dat ze naar U toe gaat, geef ik haar met groot plezier. Toen naar Magdalena: mijn Magdalena, je zult  snel niet meer bij ons zijn, zal je gelukkig zijn zonder je vader? Het kind antwoorde zachtjes: ja lieve vader, God wil het. Even later werd ze in de kist gelegd en Luther zei: Lief kind, je zal weer opstaan, je zult schijnen als een ster. Zoals de zon. Ik ben blij in de geest, maar mijn aardse vorm is erg verdrietig. Luther schreef naar zijn vriend dat het bericht van zijn dochter die opnieuw is geboren in het eeuwigdurende koninkrijk van Christus. Luther en mijn vrouw zouden blij moeten zijn met deze wetenschap dat ze ontsnapt is aan het vlees, de wereld, de duivel, maar de kracht van onze natuurlijke liefde is zo groot, dat we niet in staat zijn dit te doen, zonder te huilen en rouwen in ons hart, zonder zelf het gevoel van dood te gaan te ervaren. De eigenschappen, woorden, bewegingen van de levende en overleden dochter staan diep gegraveerd in ons hart. Zelfs de dood van Christus maakt het niet mogelijk om het allemaal weg te halen, zoals het zou moeten. Maar kan jij God bedanken in onze plaats, want God deed inderdaad een groot werk van genade toen Hij ons vlees op deze manier verhoogde. Magdalena, zoals je weet een geliefde vrouw, is door God aan me toevertrouwd heeft een goede dood ontvangen.

John werd aangesproken vooral in het deel dat Luther, de geloofskampioen over Christus aan het kruis, in dat moment niet in staat was om in dat moment troost te vinden in het kruis. Hij wist dat dit het antwoord moet zijn, maar hij vraagt om een plaatsvervangende dank omdat hij op dat moment niet in staat is het zelf te doen. Die dank in dat moment. Dit is een moeilijk moment voor John, maar soms moet je door de gevoelens van wanhoop heen breken. Uiteindelijk is het niet ons geloof dat ons bij elkaar houdt, maar het geloof van Jezus zelf.

Er zijn gender verschillen hoe we met verlies om gaan. Mannen zoeken over het algemeen naar vervanging. Ze zoeken een vervanging in drank, werk, drugs, een verslavend iets anders zoeken als vervanging. John wilde werken, maar een bediening doen is niet te doen in zo’n situatie. Accountant misschien wel. Hij ging zitten in contemplatie. Daarin verloor hij zich in Zijn aanwezigheid. Uren daarin. Soms wil hij niet meer verder leven. Hij begrijpt de vroege kerken in hun verdrukking. We genieten van ons leven, maar we leven wel met de verwachting van het betere leven dat nog op komst is. Het hebben van een eeuwig perspectief. Er zijn nog genoeg dagen dat hij zich af vraagt van hoe lang hij nog moet leven, maar hij is er nog, leeft nog. We hebben een keuze om een rot leven te hebben of onszelf toe te staan om ook vreugde te vinden, ondanks de omstandigheden. Dit klinkt makkelijk, maar het moet passen in Gods grammatica van genade. Genade heeft het laatste woord. Relaties zijn onderwijl de moeite waard om voor te leven. Als je dan toch iets wil vervangen, doe er dan iets zinvol mee. Daarom wil hij weer zijn bediening oppakken, niet als een kaartenhuis. Hij legt vervolgens uit waarom hij hier weer mee start. Hij is gewoon weer aan het leven, ook gezond. Zijn theologisch frame staat nog steeds, omdat het meeste al doordacht was. Alle ideeën die we hebben zijn uiteindelijk terug te brengen op Jezus. God lijkt op Jezus.

John was niet boos op God, alleen op de situatie. De onlogische situatie van het kwaad. Dat maakte het zo moeilijk. Zeker vanwege dit, omdat het de geestelijke gezondheid raakt. Bij zelfmoord gaat het vaak om geestelijke gezondheid. We moeten dat binnen de kerk uit de taboesfeer halen. Zijn zoon had geen enkel teken gegeven dat dit zou gebeuren. Niets bijzonders voor een jongen van 15. Ze hebben hem ook nog naar een therapeut gebracht, maar er was geen enkel signaal. Daarom was het zo’n grote schok. Blijkbaar is er ergens een draadje los gegaan wat dit heeft veroorzaakt. Zijn zoon ging dood aan een geestelijke ziekte. Zelfmoord heeft ook nogal een stigma in de kerk. Als iemand sterft aan kanker of een ongeluk, accepteren we het. Zijn zoon stierf aan een zieke geest. Dit roept nog wel eens op dat het gaat om zonde, terwijl we dat bij kanker niet vinden…

We hebben zo’n straffende kijk op zonde geërfd, in onze theologie, cultuur en justitie systeem. Het gaat om straf in plaats van herstel. Het oostelijke orthodoxe gezichtspunt zien ze de val van de mens en zonde meer als een ziekte die genezen moet worden. Het is een tragisch “niet functioneren”. John haalt Kenneth Tanner aan die zegt: we moeten bedenken dat niemand die zelfmoord pleegt  buiten de genade valt. Sterker nog het is bijna tegenovergesteld. God komt dichtbij de arme, er is misschien wel geen grotere armoede te ervaren als je het sterke gevoel hebt dat je een einde aan je leven moet maken of daar mee bezig moet zijn. Misschien is het verlies van een kind nog grotere armoede. Als mijn beeld van het kruis niet het absorberen van de duisternis bevat wat leidt tot zo’n pijnlijke wanhoop. Als ik me niet kan voorstellen dat Gods liefde ook geestelijke ziektes overwint, als Jezus al die pijn op zich neemt en verlost aan het kruis, dan is mijn beeld van het kruis te beperkt. God staat niet buiten het ervaren van deze armoede. In Jezus sterft God met allen die sterven en de slachtoffers van zelfmoord worden vastgehouden door liefde. Zelfmoord, net zoals alle andere manieren van dood, zal overwonnen worden door goddelijke nederigheid en liefde en mensen die deze diepe duisternis ervaren en daar op reageren, zijn gemaakt in het beeld van God. God verlangt ernaar hun gezicht te zien en ze te omarmen, net als ons, verloren zonen, en we kunnen in vertrouwen weten dat de genereuze genade van God geopenbaard in Jezus er zal zijn.

John vraagt zich af of dood zonde is. Misschien zijn er geestelijke issues die je als zonde kan zien (zoals bij Hitler). Soms kan zelfmoord zonde zijn, maar het kan ook geestelijk ziek zijn.  Als je over zelfmoord denkt: het maakt zoveel kapot in je omgeving. Weet dat je geliefd en waardevol bent. Misschien voel je je niet gezien, maar er zijn mensen die je zien. Zoek hulp.

Uiteindelijk kom je in de acceptatie fase, maar dat is nog niet het einde. Je zoekt naar een betekenis, bedoeling. Die zit niet in de dood. Maar er is betekenis in ons, je komt op een punt dat je dankbaar kunt zijn. Niet in de dood, maar in de periode dat je de persoon kende, tijd met hem doorbracht, weten dat je hem weer gaat zien. Leven is waard om te leven. Het leven met zijn uitdagingen waarderen, nog meer dan eerder. Herkennen dat er een wereld is die waard is om in te leven, met mensen die het waard zijn om voor te zorgen en houden. Op enig moment (en dat is variabel qua lengte), zullen we vrede hebben met de onzekerheid van het leven. We kunnen niet angstig blijven, want dat stopt leven.

Dus John gaat weer nadenken over het waarom, niet van de gebeurtenis, maar van zijn bediening. Er is daar ook geen pasklaar antwoord voor. John wil weer beginnen met werken. Hij wil eerlijk zijn in zijn bediening, niet hypocriet zijn. Wil eerlijk zijn, niet vanuit pijn zijn werk weer oppakken. Hij wil iets goeds kunnen brengen vanuit dit verlies. Hij heeft weer een verlangen om door te gaan, niet vanwege het geld of een religieus plichtbesef. Zijn passie voor het evangelie is gebleven. Hij blijft tijd nemen om zelf te genezen, dat is prima. Hij wil aardig zijn voor zichzelf. En vraagt ook dat je aardig bent voor jouzelf. Natuurlijk heeft hij spijt dat hij het niet heeft zien aankomen, maar daar wil hij niet in blijven hangen. Hij heeft een gevoel van falen als ouder. Dat doen we allemaal, schuld geven en nemen. Dat is natuurlijk. Maar dat is niet de taal van God. We voelen ons liever schuldig dan hulpeloos. Als er maar één ding zou zijn wat we anders hadden kunnen doen… Pas op voor schaamte, dat heeft met identiteit te maken, schuld niet. Dit zijn zaken die je gaat meemaken. Je moet omgaan met stigma’s die de buitenwereld op je drukt.

Mensen belden hem dat ze zich schuldig voelden, vaak vanuit een overlevingsschuld. Ik leef nog hij niet.  Dat is natuurlijk vreemd. Voor de helft van de mensen die zelfmoord plegen, komt het als een verrassing, er was geen duidelijk signaal van geestelijke nood. Er zit hier een groot stigma op. John heeft hier veel steun in ontvangen. Als je geconfronteerd wordt met zelfmoord, probeer dan uit je schuldige rol te blijven. Wat je wel of niet deed, was niet de oorzaak van zelfmoord, de oorzaak zat in een geest die verward was op dat moment. Je moet dan doorgaan van het punt waarom gebeurde dit, want je gaat geen bevredigend antwoord vinden. We willen die antwoorden om een stuk controle te krijgen over de uitkomst, we houden van formules zodat we aan de juiste touwtjes kunnen trekken bij God, de juiste religieuze knoppen in te drukken (ik bad, ik gaf tienden, ik geloof in het evangelie, bla bla bla). We denken dat deze formules onze pijn wegnemen, en dat pijn ons nooit meer zal raken. Dat doen we om in controle te blijven, maar we zijn niet in controle. We proberen deze loze vragen te benadrukken: is dit een straf, wat kan ik doen om dit te voorkomen, is het een les die ik moet leren? Natuurlijk, met God leren we lessen, maar God is niet de boosaardige maniakale leraar. Dat is allemaal morele schuld wat niet gebaseerd is op het evangelie. Het is wel iets waar we langs moeten navigeren omdat het ons overspoelt als een vloed. We moeten doorgaan van de zinloze vraag waarom naar de vraag wat kunnen we nu doen? Hoe kunnen we in de situatie betekenis vinden? Een manier om pijn te verminderen is anderen helpen, geluk en leven te brengen naar anderen, zelfs als we het zelf niet voelen. Wie een ander opbouwt, bouwt zich zelf op.

Een belangrijk deel van John’s bediening was het element van vreugde en het vieren van het evangelie. Dat is niet weg, het heeft hem er door geholpen. Natuurlijk vraagt hij zich nu af hoe hij hier mee door kan gaan op een gezonde manier waarbij rouw nog steeds een plaats heeft. Het heeft hem een persoon gemaakt met een diepere compassie. Hij wil ook niet dat de last van zijn persoonlijk geloof geprojecteerd wordt op anderen. Hij heeft ondersteuning nodig, maar wil dit niet in de weg laten staan van zijn bediening. Hij wil zijn boodschap verdiepen, het zal aangepast worden. Er is een boodschap van hoop en onlogische vreugde die het anker was in deze moeilijke tijd. De vreugde van het evangelie is geen ontkenning van lijden en pijn, maar een medicijn als je er midden in zit. Daarom hoopt hij dat het goede nieuws uit de scheuren  en spleten van het diepste menselijk lijden groeit op een manier die nooit mogelijk zou zijn zonder persoonlijke ervaring. Daarom had hij een tijdje nodig het zelf te verwerken voordat hij het kan doorgeven aan anderen. Hij wil er bij helpen en het erkennen en herkennen van de pijn en het vervangen door hoop. Die hoop heeft hij zelf ervaren.

We kunnen zo vol zitten met verwijten naar onszelf, er zijn wel een miljoen dingen die anders hadden gekund, maar vergeef jezelf.  Zelfs als de zelfmoord zijn schuld was geweest, is hij geliefd en geaccepteerd door God en hij heeft niet het recht om zichzelf te veroordelen. Wij moeten onszelf accepteren en liefhebben, wij kunnen onze eigen grootste criticaster zijn. Natuurlijk gaat het niet om narcistische zelf liefde, maar als tegengif tegen de gedachten in onze geest van schaamte, schuld, angst en onzekerheid. Ons brein kan in emoties onze logica overschreeuwen, zoals dat bij zijn zoon waarschijnlijk is gebeurd in een tijdelijke, onlogische en impulsief besluit. We kunnen het ons niet veroorloven om dezelfde soort van negatieve gevoelens onze geest te laten aanvallen en de vijand een thuis te geven. We moeten geduldig met onszelf zijn en empathie hebben voor mensen.

Veel mensen die dit meemaken gaan in de hulpverlening over rouw zitten, wat prima is, maar John is geroepen om het evangelie te brengen. Hij gaat niet de hele dag huilen, daar zijn momenten voor. Hij zal alert blijven op onzin. Leven is een ademtocht. Hij wil niet bezorgd zijn over alle ijdele onzin over het leven, religie en politiek. Wat belangrijk was, is het nu nog steeds. Het gaat niet om het opwekkingen of zo. Het grote R woord is niet Rapture (opname), Republikein of Revival (opwekking), maar Resurection (Opstanding). Dat is de hoeksteen van het geloof. Laten we dat niet vergeten.

Door alle zonde en slechtheid die de mensheid vanaf Adam doormaakt, is alles een vorm van zelfvernietiging, in zekere zin zelfmoord. Maar wij hebben een Vader in de hemel die precies heeft meegemaakt (wel 9 miljard keer) wat hij meemaakt. Het is een verkeerde vraag om te stellen waarom God het toestaat dat er lijden is. Dat wil God namelijk niet, het evangelie van Jezus Christus is dat God hier absoluut nee tegen zegt. Dat Hij elk aspect van lijden en dood in zijn eigen gebroken lichaam mee nam om ons opnieuw te maken. De dood is niets vergeleken bij de oneindige kracht van Christus’ opstanding.

John sluit af met gebed en wat toelichting op zijn verdere programma.